تدریس علمی و عملی حجامت 7

در مقاله قبلی، در مورد حجامت مطالبی ارایه شد. در این مقاله ادامه این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

زاویه قرار گرفتن تیغ بیستوری با سطح پوست بدن:

• باید 36 درجه باشد که در این صورت سطح مقطع عروقی بیشتری را برش می دهد و ترمیم پوست بهتر انجام می شود.
• خراش باید در شرایط مناسب بیمار ایجاد گردد تا چرخش و یا جابجایی بدن بیمار باعث عمیق شدن خراش ها نگردد.
• چنان چه بیمار از ایجاد خراش هراس دارد، قبلا با سر ناخن و یا قسمت کند تیغ بیستوری، چند تماس با بدن بیمار برقرار شود که از شدت هراس بیمار کاسته شود و سپس خراش ایجاد گردد.
• آرایش خراش ها نباید به گونه ای باشد که در صورت تکرار آن در چند مرحله روی بدن بیمار، محیط نامساعدی را روی بدن بیمار ایجاد نماید.
• این خراش ها باید به موازات خطوط لانگر در هر قسمت از بدن شخص ایجاد شود.
• حجامت سر، چاربند، ساق و سایر حجامت های موضعی ریزتر خواهد بود. بنابراین خراش ها باید به طول 2 الی 4 میلی متر و به تعداد 12 یا 21 عدد روی موضع ایجاد شود.
• در حجامت آلرژی، تعداد خراش های سوزنی به 46 عدد افزایش می یابد تا ماده آلرژی بتواند به سادگی جذب پوست گردد.
• در حجامت تحت الذقن، اخدعین، حجامت زنان و یا حجامت از مواضعی که می خواهیم آثاری از حجامت روی موضع باقی نماند نیز باید نحوه ی ایجاد خراش به شکل سوزنی باشد.
• ایجاد خراش در مواضعی که لازم نیست بادکش گذاشته شود و منظور از حجامت در آن بیماری ها استفاده از زخم و ایجاد خراش جهت تحریک سیستم ایمنی و طبیعت مدبره بدن و … است و ریزش چند قطره خون از موضع کفایت می کند نیز نحوه ی خراش، سوزنی و کوتاه خواهد بود.

مانند

1. خراش لاله گوش کودکان به منظور درمان یرقان فیزیولوژیک
2. خراش روی پیوره لثه و خراش روی جوش های عفونی پراکنده در سر
3. خراش قسمتی از بدن که بی حس شده و حالت فلجی دارد.
4. خراش روی موضع پسوریازیس

• خراش در حجامت کودکان نیز نباید بیش از 5 میلی متر طول داشته باشد و خون گیری زیاد در حجامت کودکان مورد توجه نیست، مگر در شرایط ویژه و به منظور درمان بیماری خاص.
• در ایجاد خراش های حجامت باید دقت کافی نمود که اگر عمق تیغ ها کمتر از حد باشد، خون جمع شده در موضع کاملا تخلیه شده و حجامت ما بی اثر یا کم اثر می شود. برعکس اگر عمق آن ها زیاد باشد، بیمار درد بیشتری را تحمل کرده و ترمیم جای زخم طولانی می شود و این مسئله گاهی باعث می شود که بیمار درمان خود را ناتمام رها کند.
• نکته مهم این است که هرچه تیغ ها سریع تر زده شود، بیمار درد کمتری احساس می کند.
• از آنجایی که ضخامت پوست در افراد مختلف و غلظت خون آن ها با هم فرق می کند و از طرفی بعضی تیغ ها تیزتر و بعضی کندتر هستند، بهتر است همیشه بعد از اولین تیغ 2 الی 3 ثانیه مکث کرده، محل آن را بنگریم تا متوجه شویم آیا عمق تیغ مناسب است یا خیر.
• اگر خون در محل خراش وارد شده به کندی جمع شود، متوجه می شویم که عمق تیغ کم بوده و سایر تیغ ها را محکم تر می زنیم. ولی اگر دیدیم که خون به سرعت از زخم جاری می شود، متوجه می شویم که عمق خراش وارد شده زیادتر از حد معمول بوده و سایر تیغ ها را آهسته تر وارد می کنیم.

نکته: باید توجه داشته باشیم که در افراد بلغمی مزاج، باید خراش عمیق تر باشد تا بتوان خون‌گیری کرد.

طبق بیان جرجانی در دو دسته از افراد، باید تیغ را عمیق تر زد:

1. در کسانی که علایم غلبه خون وجود دارد و نیاز داریم تا حجم بیشتری خون بگیریم.
2. در افرادی که خون غلیظی دارند و اگر تیغ سطحی زده شود، خون زود بند می آید.

در مورد افرادی که کم خونی دارند، تیغ را سطحی می زنیم.

مراحل خون گیری پس از خراش:

• بادکش روی موضع گذاشته می شود. در این مرحله مدت خون گیری، تعداد بادکش ها و زمان آن باید مورد توجه قرار گیرد.

اگر هدف از حجامت درمان بیماری، تنظیم ترکیبات خون و یا کاهش غلظت خون باشد، باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:

• بادکش حجامت برای خون گیری نباید کمتر از 3 مرحله باشد.
• حداقل زمان برای هر مرحله 2 دقیقه و حداکثر زمان آن 5 دقیقه است که به تناسب وضعیت پوست بیمار و هدف از خون گیری، تنظیم می گردد.
• بهتر است جهت خارج کردن خون غلیظ تری از بدن، مدت زمان هر مرحله خون گیری را کاهش داد و به تعداد مراحل آن بیفزاییم. مثلا به جای اینکه در 3 مرحله هر بار 5 دقیقه فرصت صرف کنیم، این کار در 5 مرحله و هر بار با صرف 3 دقیقه زمان انجام شود. در این صورت پس از هر مرحله برداشتن لیوان، ترکیبات سبک خون که شامل آب خون است به درون شبکه عروق بر می گردد و ترکیبات سنگین خون که در محیط سطحی بدن باقی مانده با مکش مجدد به درون لیوان حجامت فراخوان می شود.
• بدین ترتیب خون که در محیط سطحی بدن باقی مانده با مکش مجدد به درون لیوان حجامت فراخوان می شود و بدین ترتیب خون غلیظ تری از بدن خارج می گردد.

در دو حالت لازم است که زودتر از 2 دقیقه لیوان حجامت را تخلیه کنیم:

1. در مورد کسانی که لیوان حجامتشان سریع پر می شود (دموی مزاج ها)
2. در مورد کسانی که غلظت خون بالایی دارند و مشاهده می کنیم که خون جمع شده در داخل لیوان، سریع لخته شده و جلوی جریان بیشتر خون را می گیرد و دیگر به حجم خون داخل لیوان اضافه نمی شود. در این افراد لیوان را زودتر تخلیه می کنیم تا بتوانیم خون بیشتری بگیریم.

• خون گیری را باید تا زمانی ادامه دهیم تا جریان خون کاملا قطع گردد. در غیر این صورت، موضع حجامت دچار خارش بیش از حد خواهد شد، مگر در بعضی شرایط خاص که نباید از مریض خون زیادی گرفته شود. مثلا در آنمی یا ضعف شدید.
• توصیه شده خون اول حجامت به بیمار نشان داده شود البته باید دقت کرد زیرا بعضی افراد با دیدن خون دچار شک می شوند. اینگونه افراد در مراحل بعدی حجامت دچار شک نمی شوند.
• بعضی از افراد، در حال حجامت دچار شک می شوند. در این صورت نباید از ادامه حجامت افراد منصرف گردید و لازم است پس از ایجاد وضعیت مناسب برای کنترل شک، لیوان حجامت در حالت خوابیده به پهلو روی موضع حجامت قرار گیرد و تا پایان مرحله سوم و اتمام حجامت ادامه یابد.

در مقاله بعدی، ادامه این موضوع را بررسی خواهیم کرد.