اصول کاربردی گیاهان دارویی در طب ایرانی اسلامی 6

در مقاله قبلی، خواص خاکشیر را بررسی کردیم. در این مقاله به بررسی خواص خرفه می پردازیم.

خرفه

یکی از نامهای خرفه سبزی حضرت فاطمه (س) است. چون سفارش پیامبر به حضرت فاطمه زهرا (س) بوده است.

یکی از اساتید طب سنتی کشور، نقل می کردند که در بررسی هایی که انجام دادند متوجه شدند در یکی از مناطق جهان افراد سن و سالشان خیلی زیاد است و طول عمر و سلامتی زیادی دارند. البته ایشان اسم مکان و… را فرمود، الان در خاطر ندارم. بنابراین یکی از محققین به همراه خبرنگاران جهت بررسی این مطلب، به آن منطقه رفتند. چون افراد عموما بالای ۱۰۰ سال عمر می کردند. وقتی رسیدند سراغ پیران و بزرگانشان رفتند و علت را جویا شدند.

گفتند که ما مسلمان نیستیم اما شنیدیم که پیامبر مسلمانان حضرت محمد (ص) به دختر خودش حضرت فاطمه (س) سفارش به خوردن سبزی خرفه نمودند. ما هم متوجه شدیم این سبزی، باید خواص عجیبی داشته باشد که پیامبر مسلمانان به دخترش تاکید زیادی در مصرفش می کند. بنابراین این سبزی را در منطقه خود رواج دادیم و همه مصرف می کنیم.

مزاج خرفه ،سرد و تر است و بسیار با برکت است. در هرکجا آب باشد رویش می کند.

خواص این گیاه عبارتند از:

•  حرارت بدن را کم کرده و صفرابر است.
•  خفقان قلب و حرارت قلب را کاهش می دهد.
• رافع بسیار خوبی برای تشنگی است.
•  خیسانده و جوشانده تخم آن، برای سنگ کلیه و مثانه مفید است. البته بهتر است تخم آن نیم کوب شود.
•  شیره برگ و ساقه کوبیده شده آن، برای رفع اثر سوختگی ها و اثرات آن مناسب است.
• کمپرس کوبیده برگ و ساقه آن، جهت گزیدگی حشرات و عقرب گزیدگی مناسب است.
• مصرف سبزی و تخم آن برای بندآوری خونریزی داخلی بدن، مفید است.
•  برای رفع سرفه های گرم مفید است.
• کوبیده ریشه خرفه، برای رفع زگیل مناسب است.
• کوبیده تخم خرفه، بعد از خیساندن در آب، برای بازکردن قلب و عروق بسیار مفید است و قدرت بازکنندگی خوبی دارد.
• کوبیده ساقه و برگ و عصاره آن به صورت کمپرس، برای ورم های حار و گرم چشم و سایر اعضای بدن مفید است.
• برای کاهش میل جنسی، مصرف سبزی و به خصوص تخم خرفه بسیار مناسب است. مخصوصاً پهن کردن و نشستن بر روی گیاه خرفه نیز تضعیف کننده میل جنسی است.

موارد منع مصرف:

• مصرف زیاد آن در افراد سرد مزاج، باعث سردی طبع و بدن و بیماری های سرد،تاری دید و ضعف اشتها می شود.

 مصلح خرفه مصطکی، کرفس و نعنا است.

بوقناق

از نظر طبع در طب سنتی گرم و خشک است و عده ای بر این باورند که طبع این گیاه سرد است و خاصیت ضد سم دارد.

 مشخصات بوقناق:

گیاهی پایا، مقطع ساقه ی آن مثلثی، پوشیده از تارهای پنبه ای به رنگ سفید و آبی روشن است.
تمام قسمت های ساقه و شاخه ها بالدار هستند و در کناره و نوک آن ها خار وجود دارد. برگ های آن بزرگ و کشیده، بیضی با کناره ی خاردار و گل ها به رنگ بنفش به شکل یک طبق ضخیم و متراکم هستند که گل ها در روی آن قرار دارند؛ گل ها منتهی به خار هستند و در انتهای ساقه ی گل دهنده در تابستان ظاهر می شوند.

دارای رویش بیابانی و وحشی است. این گیاه در استان های آذربایجان، همدان، اصفهان، کردستان، دامنه های البرز و زاگرس در ارتفاع ۲۶۰۰ متر از سطح دریا می روید. ارتفاع گیاه بوقناق بین ۵۰ تا ۲۰۰ سانتی متر است.

عرق بوقناق ۵۲ خاصیت دارد که مهمترین آن ها عبارتند از:

• برای پاک سازی کبد از سموم و بازکردن مجاری کبد به علت تاثیر مستقیمی که بر فعالیت های آنزیمی کبد دارد بسیار مفید می باشد.
• بر غدد فوق کلیه اثر مفید و موثر دارد
• همکاری با کبد
• فعال کردن لوزالمعده
• مفید برای افزایش انسولین، کاهش قند خون و درمان دیابت نوع یک و نوع دو بسیار موثر است.
•  عروق پوستی را باز کرده و پوست را شفاف می سازد.
• جوش صورت را به علت فعال کردن و پاکسازی کبد و تصفیه خون از بین می برد، عروقی پوست را باز می کند و پوستی شفاف به همراه می آورد.
• برای نفخ معده و روده بسیار موثّر است.
•  برای دستگاه گوارش، درمان کولیت، فعال کردن کبد، تولید صفرا و ریختن آن در اثنی عشر (دوازدهه) و تجزیه و کاهش چربی ها (تری گلیسیریدها و کلسترول) بسیار مفید است.
• افرادی که ناراحتی معده و کولیت دارند، قبل از غذا یک استکان و بعد از غذا نیز نصف استکان میل نمایند
• غدد فوق کلیه را فعال کرده، ترشح آدرنالین را تنظیم می کند و استرس و عصبانیت و اضطراب را از بین می برد.
• یبوست را درمان می کند و به روده ها نرمی می دهد.
• بسیار مدر است.
• جهت درمان ورم و سنگ کلیه و مثانه از آن می توان استفاده کرد.
• خوردن آن باعث قطع ترشح شیر، در مادران شیرده می شود.
• از همه جالبتر نقش آن در افزایش ترشح انسولین، فعال کردن لوزالمعده، کاهش قند خون و در نتیجه درمان دیابت است؛ به همین جهت در افراد غیر دیابتی باید حتماً با کمی عسل طبیعی میل شود زیرا به شدت قند خون را کاهش می دهد. بیماران قندی می توانند هر ۴ ساعت یک استکان عرق بوقناق را میل کنند و اثرات معجزه آسای آن در درمان تدریجی دیابت را تجربه نمایند.

گل راعی : هوفاریقون

گیاه گل راعی از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و خواص درمانی بسیاری دارد.

خواص گل راعی(هوفاریقون)

• این گیاه ضد کرم معده و روده است و گرفتگی صدا را باز می کند.
•  برای درمان مرض کزاز استفاده می شود
• اگر برگ آن را به صورت پودر روی زخم های عمیق بپاشید، این نوع زخم ها را درمان می کند.
• مواد روغنی گیاه به خصوص دارای اثرات بارز ضد زخم، ضدسوختگی و التیام بخش پوستی است.
• گل راعی درمان کننده بیماری مننژیت است.
• درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می کند.
• ضدافسردگی است.
• اشتها را باز می کند. بنابراین می توان آن را به بچه ها و افراد مسن که اشتها ندارند، داد.

تذکر:

کسانی که از داروهای آسم و ضدسرماخوردگی و حساسیت استفاده می کنند نمی توانند چای کوهی مصرف کنند .

در مقاله بعدی، با روش های مختلف معمول استفاده از دارو در طب اسلامی سنتی آشنا خواهیم شد.