دایره المعارف, گیاهان

خواص هلیله، شناخت گیاه Terminalia chebula و مضرات آن

هلیله Terminalia chebula

خواص هلیله که به اکسیرجوانی نیز معروف است بی‌شمار است. در این مقاله با گیاه هلیله و فواید آن آشنا خواهید شد.

هلیله(Terminalia chebula)(نام علمی)

میروبالان ( Myrobalan) (انگلیسی)

टर्मिनलिया चेबुला (هندی)

ターミナルリアチェブラ (ٰژاپنی)

اسامی: هلیله سیاه، هلیله سیاه، هلیله زرد، هلیله کابلی، اهلیج، هلج، هاری تاکی، هلیلج ( ah-halilaj)، هارا ( Harra)(نام هندی)، هاریتاکی (Haritaki)(نام هندی)، اِهلیلَج اُسوَد، اهلیلج اصفر، اهلیلج چینی، اهلیلج کابلی

هلیله Terminalia chebula

مشخصات گیاه هلیله(Terminalia chebula):

هلیله درختی بومی مناطق گرمسیری خاورمیانه و مناطقی مانند هند، چین و تایلند و دامنه های هیمالیا با ارتفاع حدود 25 متر است. دارای برگ‌هایی نازک و بیضی شکل به طول 7تا 12 سانتی متر است. گل‌های آن سفید مایل به زرد و با بوی نامطبوعی است. میوه‌‌ی آن هنگام رسیدن به رنگ زرد تا نارنجی مایل به قهوه ای و به طول 5 سانتی متر و بیضی‌شکل است.

هلیله دارای طبع سرد و خشک است و مصلح آن عناب و سپستان است.

تذکر: هلیلجات را نباید زیاد آسیاب کرد، بلکه باید نیم کوفته و درشت، آسیاب کرد. سپس با روغن بادام شیرین چرب کرده و استفاده نمایند. با این روش، فعل یا عملکرد آن باطل نمی‌گردد و به خاطر وجود روغن از دلپیچه آن بعد از مصرف کم می‌شود.

هلیله یکی از ترکیبات اصلی داروی پرخاصیت اطریفل است.

انواع هلیله

مراحل مختلف رسیدن میوه دارای نام‌های متفاوتی است که به آن انواع هلیله می‌گویند.

  • هلیله سیاه یا هلیله هندی: اگر میوه نارس که بدون هسته است از درخت چیده و خشک شود، به رنگ سیاه در‌می‌آید که به آن هلیله سیاه یا هلیله هندی می‌گویند.
  • هلیله چینی: میوه نیم‌رس که رنگ آن سبز مایل به زرد است و زمانی که خشک می شود به آن هلیله چینی می‌گویند.
  • هلیله زرد: اگر میوه بیشتر رسیده شود و اندازه آن متوسط و کاملا زردرنگ باشد و خشک شود، به عنوان هلیله زرد شناخته می‌شود.
  • هلیله کابلی: زمانی که میوه درخت کاملا رسیده باشد و رنگ آن زرد مایل به سرخ است و دانه کوچکی در داخل آن قرار دارد، چیده و خشک می‌شود که به آن هلیله کابلی گویند. همچنین چون این میوه از طریق افغانستان و خراسان وارد ایران می‌شود و مردم تصور می‌کنند که این درخت در افغانستان می‌روید به آن هلیله کابلی گفته می‌شود.
  • هلیله زیره: شکوفه خشک‌شده درخت که مانند زیره کوچک است.

هلیله Terminalia chebula

خواص هلیله‌سیاه:

  • تصفیه خون
  • سم‌زدا و پاک‌کننده روده
  • ملین برای یبوست مزمن و بواسیر
  • ضدسرطان
  • تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن و تقویت معده
  • ضد پیری، رفع جوش و آکنه صورت و بدن، صاف کردن رنگ صورت
  • دفع بلغم و لاغری شکم و پهلو
  • درمان اسهال
  • تقویت چشم و بینایی، جلوگیری از پیرچشمی
  • رفع سفیدی مو، تقویت ریشه مو، درمان ریزش مو
  • درمان تنبلی روده
  • کاهش فشار خون
  • کاهش سطح قند خون
  • درمان آلزایمر و تقویت حافظه و رفع اضطراب
  • تقویت لثه، درمان پوسیدگی های دندان، درمان آفت، خونریزی و التهابات لثه
  • درمان سر درد و مالیخولیا
  • مسهل بلغم و صفرا

خواص هلیله زرد:

  • تقویت حافظه
  • رفع سرگیجه و صرع صفراوی
  • درمان یرقان
  • رفع کهیر و جوش های صفراوی
  • تقویت معده
  • تصفیه‌کننده خون
  • درمان تب ناشی از صفرا
  • رفع آبسه و دمل
  • درمان بواسیر خونی

خواص هلیله کابلی:

  • ادرارآور
  • کمک به سیاه‌شدن رنگدانه‌مو
  • رفع انسداد عروق
  • نرم‌کننده سینه
  • دفع سنگ مثانه
  • افزایش حافظه
  • افزایش ترشح بزاق
  • سم‌زدا
  • درمان بواسیر خونی
  • استفاده در رنگرزی
  • رفع مشکلات روده
  • درمان سوزش سر معده
  • بهبود عملکرد دستگاه‌گوارش
  • کاهش چربی‌خون
  • کاهش سطح قند‌خون
  • ملین
  • پیشگیری از سرطان
  • درمان زخم‌معده
  • پیشگیری از پوسیدگی‌دندان
  • رفع سرگیجه‌های صفراوی
  • رفع سردرد

نکته:

  1. در مورد هلیله از معصومین نقل است که هلیله را سه ماه بهار از هر ماه سه روز اول و سه ماه پاییز از هر ماه آن نیز سه روز اول بخورید. در شروع گرما یعنی بهار با رازیانه و در شروع سرما یعنی پاییز با مصطکی مصرف شود که بیمار نمی‌شوند مگر به مرض موت باشد.
  2. هلیله زرد خشک شده تقریبا شبیه به زردآلوی خشک شده است که هسته در آن باشد. هنگام مصرف آن را شکسته و هسته را بیرون آورید و دور می‌اندازید و پوست آن را که همان گوشت خشک شده میوه است، مصرف می کنید، مقدار خوراک از این پوست میوه چهار مثقال است.

مضرات هلیله:

  • در بیماران دارای مشکلات قلبی با نظر پزشک استفاده شود.
  • در دوران بارداری و شیردهی استفاده نشود.
  • بیماران دیابتی با نظر پزشک استفاده کنند، زیرا باعث تداخل با داروهای دیابتی و تغییر میزان قندخون می‌شود.
  • افرادی که طبع سرد و خشکی بر اساس تشخیص پزشک طب سنتی دارند، باید از مصرف هلیله خودداری کنند.
  • افرادی که به سندروم روده تحریک پذیر دچار هستند، نیز باید از مصرف هلیله خودداری کنند.
  • مصرف بیشتر از 9 گرم در روز به توصیه طب سنتی ممنوع است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *