شیطان و مزاج شناسی

یکی از علل رانده شدن شیطان، از درگاه خداوند متعال، از دیدگاه طب اسلامی در بحث مزاج شناسی آمده است که آتش گرم و خشک است و معادل آن مزاج صفرا است.

یک صفراوی بالا نشین است و همواره تمایل به برتری جویی دارد. این خصوصیت ذاتی اوست.

از این رو آن حرف شیطان لعین، که وقتی مأمور به سجده در مقابل آدم شد، گفت آتش از خاک برتر است و أمر خداوند را نپذیرفت، از نظر ظاهر، درست بود که آتش بالاتر از طین و گِل است.

یعنی سجده کردن یعنی کوچک شدن و من که از آتشم نباید به خاک و آب که می شود طین و زیر دست من، سجده کنم.

 رانده شدن شیطان به سه علت بود:

1. در محضر حق متعال بی ادبی و طغیان کرد.
2. فعلیت را دید نه قوه را !!!
3. و نفخت فیه من روحی را از شدت غرور از حق تعالی نشنیده گرفت.

انسان بالقوه که به تعبیر آیات و روایات از خاک خلق شده است، منبع استعداد است و می تواند از تمام مخلوقات عالَم، حتی از موجوداتی که از آتش خلق شده اند، برتر و أشرف باشد.

به همین جهت، خداوند اسماء الله را به انسان آموخت. زیرا این قوه و استعداد فقط در انسان است و بقیه موجودات از پذیرش این امانت ناتوان بودند. زیرا قوه و استقلال ذاتی ندارند. حتی شیطان که إدعای صدر نشینی داشت.

درعالم ماده هم اکنون، قوه و استعداد در آب و خاک است.

افرادی با مزاج صفرا، باید در خودسازیِ نفس خودشان مراقب باشند، که همچون شیطان اسیر تکبر و غرور نشوند.

چون صفرا تمایل به برتری دارد و این ذات صفرا است.

مهم این است که یک إنسان این توانایی را دارد که از مرتبه أسفل السافلین به عرش أعلای إلهی و مقام صادره اول برسد، همچون رسول خدا حضرت محمد مصطفی (ص).

انسان با دارا بودن رکن پنج و روح الهی که در او به ودیعت گذاشته شده است، می تواند بر قدرت های طبیعی عالم ماده اعم از صفرا، سودا، دم و بلغم غلبه کند.