دارو و گیاه درمانی 2

در مقاله قبلی، انواع روش های مصرف داروها را نام بردیم. در این مقاله ادامه این موضوع را بررسی می کنیم.

انفیه

انفیه کردن یعنی اینکه برخی داروها و گیاهان معمولا به صورت پودر در آورده شود و در بینی به وسیله دم عمیق کشیده شود.

انفیه ها بسته به نوع و فرمول انفیه، اهداف مختلفی رو دنبال می کنند مانند:

• برخی جهت تقویت مغز
• برخی جهت پاکسازی مغز از اخلاط مضر
• برخی عطسه آور هستند
• برخی جهت ذوب کردن اخلاط غلیظ در قسمت سینوس ها و لایه های مختلف اسکلت سر به کارگیری می شوند.

انفیه تدابیر خاص خودش را دارد. عموما مواد انفیه باید خیلی ریز و ساییده شوند تا فرد دچار مشکل نشود.
همچنین انفیه داروها و گیاهان، گاهی در بعضی افراد که دارای برخی مشکلات مانند تورم رگ های چشم و مغز و… هستند، مضر است.

شربت

روش شربت تقریبا مانند عصاره گیری است. در این روش معمولا اول عصاره گیاه گرفته می شود، مثلا یک واحد گیاه را نیم پودر کرده و با سه واحد آب مخلوط می کنند. سپس اجازه می دهند تا بسته به نیاز، خیس بخورد. سپس حرارت می دهند تا به آرامی قل بزند و صبر می کنند تا بسته به نوع شربت و نیاز و شرایط مختلف، نصف یا دو سوم یا یک سوم آب آن تبخیر شود. سپس خوب صاف می کنند و با مقداری عسل مصفی یا شیره انگور یا شکر قهوه ای یا بعضی از صمغ ها بسته به کاربرد و اهداف دارو مخلوط می کنند. سپس اجازه می دهند به آرامی حرارت ببیند.

در این روش بهتر است شربت به حد جوش نرسد یا حداکثر ریز جوش بزند. سپس صبر می کنند تا شربت به غلظت دلخواه برسد. گاهی در شربت های سنتی از بعضی مواد مانند سرکه نیز برای بعضی اهداف درمانی، مانند داروهای کبدی یا سکنجبین ها مانند سکنجبین عنصلی یا اسقیلی و سکنجبین عنابی نیز استفاده می کنند.

شاید به ظاهر یک فرد کم اطلاع، بگوید که حالا چه فرقی می کند که ما آویشن را به صورت دم کرده مصرف کنیم یا جوشانده یا معجون یا ساده یا به صورت شربت یا به صورت عرق. همه این ها آویشن است.
اما وقتی وارد حیطه تخصصی می شوی می بینی، یک فرد که مدت ها تا به حال اسطوخودوس را پودر می کرده و با عسل مخلوط می کرده و استفاده می کرده است، اصلا جواب نگرفته، اما وقتی طبیب حاذقی دم کرده این گیاه را به او می دهد، جواب می گیرد، یا از دم کرده اسطخودوس جواب نگرفته اما از عرق اسطوخودوس جواب خوب
درمانی گرفته است.
تمام این موارد، بسته به شرایط فرد و بیمار و بر حسب تشخیص پزشک است.
گاهی ما در تجویزات خود برای بعضی موارد، به صورت ترکیبی عمل می کنیم تا نتیجه بهتری بگیریم. مثلا روش جوشاندن و ترکیبی را با هم مخلوط می کنیم. می گوییم اسطوخودوس را اول بجوشان تا یک قل زد، خاموش کن، بعد بگذار تا مدتی خوب دم بکشد. یا روش خیساندن را به همراه جوشاندن و دم کرده همراه می کنیم.
می گوییم اسطوخودوس را با فلان مقدار آب مخلوط، تا سه ساعت خیس بخورد، سپس روی حرارت یک قل بزند،  بعد دم بکشد.
گاهی ترکیب را مرکب تر می کنیم.

مثلا: یک قاشق گیاه نیم پودر شده اسطوخودوس را، با یک لیوان عرق اسطوخودوس یا سنبل الطیب مخلوط می کنید. تا سه الی شش ساعت بماند، سپس روی حرارت ملایم یک قل بزند و بعد دم بکشد، صاف کرده با عسل شیرین شود و میل گردد.
یا اینکه معجون اسطوخودوس با عرق اسطوخودوس تجویز می کنیم و حتی گاهی بخور با عرقیات می دهیم.

 تک تک این موارد، برای خودش حساب و کتاب دارد  و اینطور نیست که مثلا کسی فکر کند، معجون و عرق و شربت با هم تفاوتی ندارند. ما حتی از روش استشمام هم نتیجه خوبی گرفته ایم. در بعضی بیماران، استشمام گلاب یا پودر اسطوخودوس و… نتایج خوبی می دهد که حتی بخور و مصرف خوراکی ندارد. گاهی مصرف دم کرده یک گیاه، به فرد عارضه می دهد، اما مصرف جوشانده آن خیر.

مبحث اصلی ما بر اصول کلی در درمان بود.
بعضی از مواردی که در بحث اصول کلی درمان ذکر کردیم، عبارتند از:

1. مزاج فرد
2.  مزاج بیماری
3. مزاج فصل وسن و …
4.  بکارگیری مصلحات
5.  مقدار ودفعات مصرف داروها
6. نوع مصرف دارو که عبارت بود از: دم کرده، جوشانده، معجون، عرق، شربت، خیسانده و …
7. منع مصرفها

کسی که درمانگر است و می خواهد دارویی تجویز کند، باید موارد منع داروها را هم بداند.

مثال:

منع مصرف در زنان حامله

بسیاری از داروها ممکن است به واسطه مصرف، باعث سقط جنین یا عوارض جبران ناپذیر در زن حامله شود. عدم تسلط طبیب و درمانگر به این امر می تواند باعث عوارض سوء گردد.
مثال:

• مصرف زعفران، مصرف داروهایی مانند سنا یا در کل داروهای مسهل یا داروهایی که اثرات باز کننده عادت ماهیانه و حیض دارند مانند رازیانه ، در زنان حامله می تواند باعث سقط جنین شود.
  این داروها با تحریک طبیعت مدبره بدن به سمت اسفل و پایین، باعث تشدید فشار و در نتیجه سقط جنین می شوند.
• گاهی نیز مصرف زیاد بعضی داروها، به علت سردی یا گرمی و برهم زدن تعادل کیفیات، در بدن زن حامله باعث سقط نمی شود اما، باعث عوارضی مانند زردی در کودک می شود. مانند مصرف بیش از حد و زیاد آویشن در زنان حامله، که باعث افزایش صفرا و در نتیجه در دراز مدت ایجاد زردی کودک می شود.
• یا مثلا ما در روایات داریم مصرف کندر در بعضی ماه ها به مدت محدود، باعث تقویت حافظه می شود. اما باید بدانیم عموما احادیث و روایات، قوانین کلی را بازگو می کنند. مثل تمام قوانین و دستورالعمل ها که بازگو کننده قوانین کلی هستند و برای موارد خاص پرانتز تخصصی باز می کنند.
• مثلا هر چیز و شی ء که حرارت ببیند منبسط می شود. این یک قانون کلی است. اما اگر پلاستیک حرارت ببیند، منقبض می شود. در اینجا مشاهده می کنید که قانون متغیر و دارای استثناء است.
• معصوم می فرماید: سرکه معده را تقویت می کند و … اما باید دانست این فرمایش معصوم، یک قانون کلی است و چه بسا مصرف سرکه در معده های ضعیف و بلغمی، باعث تشدید درد و زخم معده می شود.
• روزه بر همه واجب است . “ صوموا تصحوا ” اما در مواردی نه تنها روزه واجب نیست بلکه، گاهی روزه بر فرد حرام می شود. مانند عید فطر و یا زمانی که فرد دچار بیماری باشد که روزه برای او بر حسب گفته پزشک اعلم یا یقین خودش، برای بدنش مضر باشد.
• کندر هم همین است . معصوم فرموده است: در بعضی ماه ها مقداری کندر مصرف شود.  اگر کسی غلبه صفرا داشته باشد یا باید کندر را با مصلحش مصرف کند یا مصرف نکند، زیرا باعث افزایش غلبه صفرا و انتقال این مشکل به فرزند و پیش فعالی و زردی و… در نوزاد می شود.

 منع مصرف در زنان شیرده

منع بعدی که باید مورد توجه قرار گیرد، منع مصرف در زنان شیرده است. زیرا دارو که از جانب مادر خورده می شود، تبدیل به شیر می شود و به نوزاد و کودک منتقل می شود و چون بدن نوزاد لطیف و ضعیف است، می تواند باعث عوارض شود.
هر چند ما گاهی برای دادن دارو به نوزاد از مادر استفاده می کنیم.
مثلا: نوزادی که زردی دارد، مزاج مادر را نیز اصلاح می کنیم و خوراک و داروهای سرد به مادر می دهیم، تا از طریق شیر به نوزاد برسد.
مثال:
روزی مادری مراجعه نمود و گفت کودک شیرخوارم تکرر دفع مدفوع دارد. دفع مدفویش زیاد شده و مدفویش روان هم شده است. اولین کاری که کردم، غذا و خوراک مادر را بر حسب تجربه بررسی کردم. متوجه شدم ایشان مدتی است خاکشیر با آب گرم، روزی دوبار مصرف می کند. همین خاکشیر توسط شیر به نوزاد منتقل می شد و باعث رقیق و تکرار زیاد مدفوع کودک شد. بعد از ترک خاکشیر مشکل کودک حل شد. درحالیکه اگر این مادر نزد پزشک می رفت یقینا این قسمت از مطلب از دید آن ها پنهان می ماند.

 پرسش در مورد دیابت و قندخون فرد است

مثلا فردی به شما مراجعه می کند و از درد معده شکایت می کند. شما هم تجویز جوشانده نعنا و نبات یا یک معجون می کنید. بیمار چون به شما اعتماد دارد، دارو را مصرف می کند، اما بعد از مدتی اظهار می دارد که چشمش تار شده و … خوب چه اتفاقی افتاده است؟
خیلی ساده است. ایشان دیابت داشته و شما برای ایشان نبات یا عسل تجویز کردید. این امر باعث افزایش قند و عوارض قند در چشم ایشان شده است.
در مورد عسل برای بیماران دیابتی دو علت وجود دارد که باعث می شود عسل در همه افراد دیابتی، در کنترل و درمان دیابت کمک نکند:

1.  جنس و مرغوبیت عسل
2. مزاج وخلط درگیر در دیابت

• در دیابت نوع سرد، عموما عسل پاسخ مثبت می دهد. اما در دیابت گرم، عسل به تنهایی، باعث افزایش
  دیابت و قند می شود.
• در افراد دارای دیابت گرم،  می توان از عسل به صورت سرکنگبین استفاده کرد.

سپاس از همراهی شما