ورزش از دیدگاه طب اسلامی و سنتی 1

ریاضت(ورزش) از دیدگاه طب اسلامی وسنتی

حرکت و سکون

1. —تعريف رياضت: حرکتی که باعث گرم شدن و تولید حرارت در اندام ها می‌شود
2. —تدبير رياضت

علت نیاز به ریاضت:

• —بقا بدون غذا امکان ندارد
• —مقداری از غذای مصرفی به صورت فضولات در بدن باقی می ماند که از طرق معمول دفع مثل بول، مدفوع، عرق و آب بینی دفع نمی شود.
• —اجتماع این فضولات در بدن، مضر است.
• —باید این فضولات از بدن خارج شوند.

مضرات فضولات باقی مانده در بدن

1. ضرر با کیفیت: گرم یا سرد نمودن بدن بر اساس کیفیت غالبه خود
2. ضرر با کمیت: سده، گرانی بدن
3. اطفا حرارت غریزی
4. بروز امراض مزاجیه یا ترکیبیه مانند سوءمزاج حار یا بارد و یا سده و استرخا و تشنج امتلایی

روش خروج این فضولات

• —ادویه مسهله که مناسب نیست چون خالی از سمیت نیستند.
• —ادویه غیر سمیه ملینه که ممکن است خلط صالح نیز دفع شود.
•   بقراط: دوا تنقیه می نماید ولی ضرر می رساند.
• —حرکت قوی: گرمی آن فضلات را رقیق و گداخته و به عرق دفع می نماید.

فوائد ریاضت

• —تسخين و رقیق و گداخته کردن فضولات
• —معين دفع فضولات از طریق عرق
• —صلابت اوتار و اعصاب و رباطات و مفاصل به سبب تحلیل رطوبات فضلیه مرخیه
• —محافظت بدن از جمیع امراض مادیه و اکثر امراض مزاجیه حادث از اجتماع فضول
• —موسع مسام
• —انتعاش حرارت غريزی
• —مقوی قوه جاذبه غذا
• —خفت و نشاط در بدن
• —تقويت اعصاب

زمان ریاضت

• —بعد از انحدار و انهضام غذا (هضم معدی)
• —بعد از نقاء بدن از فضول غذائيه و خلطيه مانند بول و مدفوع
• ——پرهيز از رياضت حين امتلاء و خلا
• ——رعايت زمان معتدل در فصول مختلف

مضرات ورزش بعد از غذا

1. نفوذ غذای خام به اعضا
2. بروز سده

با این همه ریاضت بر امتلا بهتر از ریاضت بر خلو است. چون بدن در حال گرسنگی محتاج به غذاست و حرکت نیز تحلیل آنچه در بدن است می کند.

معیار برای میزان ریاضت

• —درخشندگی رنگ بدن (سرخ و برآمده شدن بشره)
• ——نشاط و خفت
• ——حال اعضاء (شروع در نفس زدن)
• ——تعريق (ابتدای تعریق)

انواع ریاضت

• —معتدله
• ——قويه مفرطه
• ——ضعيفه خفيفه

تقسیم بندی دیگر ریاضت

• —عامه که نفع او به تمامی بدن می رسد.
• ——خاصه نفع او مخصوص عضوی از اعضای خاص است.

انواع ریاضت عامه

1. مصارعت یا کشتی گیری
2. دويدن
3. پياده روی
4. اسب دوانی
5. ترجح
6. کشتی سواری

تمامی این موارد باعث تحریک جمیع بدن و اعضاست و اثر آن به کل بدن می رسد.

ورزش مناسب ناقهین

• —کشتی گیری
• —دویدن
• —رکض یعنی پیاده روی و تاختن به آهستگی

این ورزش ها باعث تحلیل بقایای امراض و انهاض و انعاش حرارت است

انواع ریاضات قویه سریعه بدنیه و نفسانیه

• —نیزه بازی
• —شمشیر بازی
• —تیرانداختن
• چوگان تاختن

به سبب غلبه بر معارض تفرح و سرور پدید آید.

گاه به سبب مقهوری از آن غضب پدید آید و خوف نماید.

فواید ریاضات قویه سریعه بدنیه و نفسانیه

• —تقویت نفس
• —حرکت روح
• زیادتی ذکا و فهم

انواع رياضت خاصه

• —صدر و آلات صوت: خواندن به آواز بلند از کم به زیاد
• —سمع: شنیدن آوازهای خفی
• —بصر: خواندن و مداومت ملاحظه و نگاه به خطهای باریک و خفی و جلی و صور جمیله ملیحه
• —يد: برداشتن چیزهای سنگین و کشیدن کمان سخت و بازیز به گوی و چوگان
• —پا: راه رفتن
• —دماغ: فکر در مسائل و حفظ مطالب که اگر ززیاد حفظ کنیم حافظه قوی می گردد.

شرط ورزش های عامه و خاصه

1. اعتدال
2. رعایت تدریج

مضرت حرکت بسیار(ابن سینا)

• —گرم و خشک کردن زیاد از حد بدن
• —در نهایت به سبب زیادتی تحلیل به سردی می گراید
• —تعفن اخلاط به سبب گرمی زیاد
• —روان شدن ماده بد به اعضا
• —سست شدن پی ها به سبب سردی
• —سقوط قوت
• —خفقان و غشی در بسیاری از موارد

درمان حرکت بسیار

• —شستن اعضا با آب سرد خصوصا در تابستان نه آب بسیار سرد و در زمستان با آب نیم گرم
• —مصرف بخورهای خنک مانند کافور و صندل و گلاب
• —مصرف مرقه از گوشت نازک کوفته و نخود سفید و پیاز
• —مالیدن روغن گل و مورد یا بنفشه به اندام
• —ریختن روغن بادام به بینی و گوش
• —ریختن شیر تازه بر سر
• —مصرف اغذیه لطیف مثل زرده تخم مرغ و بال مرغ تا به تدریج به غذای معهود بازگردد
• —اگر به حد سقوط قوت برسد مصرف ماءاللحم

حرکت سخت

—شبیه حرکت بسیار ولی تفاوتش این است که:

1. حرکت بسیار تحلیل بیشتر از تسخین می کند
2. اما حرکت سخت تسخین بیشتر از تحلیل

مضرت سکون (ابن سینا)

• —پدید آمدن خلط خام
• —سخت شدن وترهای حرکت
• کندی حواس

تدارک سکون

• —اگر متمادی باشد: مصرف مسهل
• ——اگر ابتدا باشد مقابله به اسهال بسیار

در مقاله بعدی، ادامه این مطالب را بررسی خواهیم کرد.