داروشناسی و داروسازی 2

در مقاله قبلی، در مورد داروشناسی و داروسازی مطالبی ارایه کردیم. در این مقاله ادامه این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

سوزاندن دارو:

برخی از داروها را بايد سوزاند تا از تاثير آن ها كاسته شود و برخی را به اين منظور بايد سوزاند تا تاثيرش بيشتر گردد. كلّيه داروهای
تندی حاد كه دارای گوهر لطيف يا معتدل هستند بر اثر سوختن گوهر آتشی كه در بردارند تحليل می رود و می كاهد و از اين رو گرمی و تندی آن ها هم رو به كاهش می رود، مانند زاج ها و زاج زرد قلقطار.

داروهايی كه دارای گوهر متراكم و نه تند هستند و نه گرم بر اثر سوختن، نيروی تند می يابند مانند آهک.
آهک سنگی بوده است كه حدتی تندی نداشته است و بعد از آن كه به آتش كشيده شده است، تندی را كسب كرده است.

به طور کلی هدف از سوزاندن دارو يكی از حالات پنج گانه زير است:

1. از حدت دارو بكاهيم مانند: زاج و زاج زرد
2. دارو حدت يابد مانند حالت آهک
3. دارويی كه گوهرش متراكم است و می خواهيم لطيف شود، مانند خرچنگ و شاخ گوزن كه می سوزانند.
4. برای كوبيده شدن، خرد شدن آمادگی پيدا كند، مانند ابريشم
5. برای اين كه از تباهی گوهرش اثری نماند، مانند كژدم كه آن را برای درمان سنگ مثانه می سوزانند.

نکته: ابريشم را برای تقويت قلب می سوزانند، ليكن اگر آن را با قيچی ريزريز كنند، بهتر و تاثيرش از سوخته آن بيشتر است. اما با قيچی بريدن به اندازه ای كه لازم است ريز ريز شود، دشوار است و ناگزير آن را به آتش می كشند.

شستن دارو

هر دارويی كه مقداری از گوهر تند لطيف با آن آميخته باشد، می توان به وسيله شستن آن تندی را از آن زدود و گوهرش را تعديل
نمود.

تعديل دارو به وسيله شستن در سه حالت به كار می آيد:

1. وقتی دارو بيش از حد لازم گرم است، به وسيله شستن رو به سردی می آورد و اعتدال می يابد. آن بخش از دارو كه مزاج خاكی دارد، وقتی به آتش كشيده می شود، گرمی را از آتش دريافت می دارد. عمل شستن، آن را از گرمی اكتسابی می رهاند. آهک شسته همين حال را دارد كه اثر سوختن آن از بين می رود و معتدل می گردد.
2. شستن دارو گاهی نه تنها بدين منظور است كه سردی بخشد بلكه منظور آن است كه اجزای دارو را كوچک سازد و صيقل دهد و آماده بهره برداری نمايد. مانند نرم كردن توتيا در آب.
3. در دارو نيرويی هست كه كاری به آن نداريم و می خواهيم آن را از دارو دور نماييم. مثلا عمل شست و شو را در سنگ ارمنی و لاجورد انجام می دهيم تا نيروی تهوع آور را از دست بدهند.

منجمد كردن دارو :

هر دارويی كه دارای گوهر سرد است، در حالت انجماد نيروی لطيف را از دست می دهد و سرديش افزايش می يابد.

مجاورت دارو با داروی ديگر

داروها گاهی بر اثر همنشينی و مجاورت، كنش ويژه خود را تغيير می دهند. داروی سرد از همسايه گرم، گرمی كسب می كند و داروی گرم از هم نشينی سرد به سردی می گرايد.

• بسياری از داروهای سرد مزاج را كه در كنار انكژه حلتيت، شبرم، جندبيدستر و مشک قرار دهند به گرم مزاجی روی می آورند و گرمی می بخشند.
• بسياری از داروهای گرم را اگر در مجاورت كافور و صندل كه سردند بگذارند، به سردی می گرايند و سردی رسان می شوند. پس بايد دانسته شود كه همنشينی، اثر می بخشد و نبايد داروهای مختلف در كنار هم نهاده شوند و از يكديگر تاثير بپذيرند.

آميزش داروها

در آميزش داروها با هم ممكن است يكی از حالات زير ايجاد شود :

• اثرات دارويی با آميختن بيشتر گردد.
• داروها بر اثر آميزش اثر خود را از دست بدهند.
• بر اثر اين آميخته شدن، خطرات دارو از بين برود و مفيد واقع شود.