داروشناسی تخصصی 4

در مقاله قبلی، مطالبی در مورد انواع داروها ارایه کردیم. در این مقاله ادامه این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

انواع داروها در طب سنتی

داروهای خشكاننده مجفِّف (esint; ryin ent; esitive):

دارويی را كه لطيف و گُدازنده است و رطوبت ها را از بين می برد خشكاننده خوانند.

داروی گيرنده قابض (strinent; nsti; onstiptin):

دارويی گيرنده است كه حركات اجزای اندام را به گرد هم آيی وا می دارد تا در جای خود متراكم شوند و مجراها بند آيند.

داروی فشرنده عاصر (Sphinter; onstritor):

دارويی كه اجزای اندام را چنان جمع آورد و می گيرد كه رطوبت های رقيق آن تحت فشار قرار می گيرند و ناگزير جدا می شوند، فشرنده نام دارد.

بندآورنده مسدِّد (Ostruent; ostrutive):

دارويی است خشک و از خشكی و تراكمی كه دارد يا از آنجا كه پوشنده است در مجراها منفذها متوقف می شود و بند آمدن را موجب می گردد.

داروی پوشاننده مغری (utinnt; stiy):

دارويی را پوشاننده گويند كه خشک است و كمی رطوبت لزج در آن هست و به دهانه می چسبد و بند می آورد و در نتيجه سيلان باز می ايستد. هرچه لزج و سيال و لغزاننده باشد و به گرمی نزديک شود پوشاننده و بندآورنده و متوقف كننده می شود.

داروی به هم آورنده مدمل (Tht whih uses to he; hein):

به هم آور عبارت از دارويی است كه رطوبت ميان هر دو طرف زخم را غلظت بخشد و آن را خشک نمايد تا به حالتی در آيد كه برای پوشيدن و به هم چسبيدن آماده شود و به اين ترتيب هر دو طرف زخم را به هم آورد. خون سياوشان و صبر زرد از اين قبيل داروها هستند.

داروی روياننده گوشت منبت اللََّحِم (Fesh rowin):

اين نوع دارو مزاج خونی را تعديل می كند كه بر زخم وارد می آيد و خون را منعقد می كند و سرانجام آن را تبديل به گوشت می سازد.

داروی مهرگذار خاتم(Epuoti; itriznt):

مهرگذار يا پايان بخش دارويی است كه سطح زخم را می خشكاند و موجب به وجود آمدن خشک ريشه می شود كه زخم را تا رويش پوست طبيعی از آسيب نگه می دارد. هر دارويی كه به اعتدال بخشكاند و پوست را به اعتدال بروياند و سوزش نداشته باشد از داروهای مهرگذار به شمار می آيد.

داروی كشنده قاتل:

عبارت از دارويی است كه مزاج را به افراطی تباه سازد مانند: شِبرم و افيون.

سم (Poison; venom; toin):

دارويی را سم زهر می گوييم كه نه تنها به واسطه ضديت كشنده است بلكه با خاصيتی كه در خود آن موجود است سبب مرگ می‌شود مانند بِيش.

ترياق و پادزهر (ntiote; ntitoin):

ترياق و پادزهر دارويی را گويند كه تندرستی و نيروی روح را نگه می دارند تا بتواند زيان سم را از خود دفع نمايد. گو اين كه پادزهر مصنوعی را ترياق می نامند و واژه پادزهر به داروهای پادزهری ساده اطلاق می شود كه طبيعی و غيرصنعتی هستند و شايد نباتيات، شايستگی اسم ترياق را بيشتر از مصنوعات داشته باشند و احتمال اين هم هست كه بسيار تفاوت ميان اين دو اسم نباشد.

داروهای اسهال آور، عرق آور و ادرارآور مسهل، معرق، مدر:

اين داروها را همه می شناسند.

اينک قواعدی چند به مطالبی كه تا به حال گفته شد اضافه می كنيم:

1. هر دارويی كه وسيله اسهال و قبض می گردد، مانند سورنجان، برای درد مفاصل مفيد است. زيرا قوت اسهال آور می آيد و ماده را جذب می نمايد. آنگاه قوت بندآور می رسد و مجرای ماده را تنگ می كند. ماده به جای اولی بر نمی گردد و چيزی هم به دنبال ماده نمی آيد.
2. هر دارويی كه گُدازنده است و گيرندگی نيز در آن هست آن دارو معتدل به شمار می آيد و برای سستی مفاصل و تُرُنجيدن مفاصل و ورم های بلغمی مفيد است. زيرا گيرنده و تحليل برنده هر دو در خشكانيدن كمک می كنند و هر گاه گيرنده و تحليل برنده با هم باشند، خشکی شدت می يابد.
3. داروهای مسهل و ادرارآور در اكثر حالات كنش های مخالف همديگر دارند. داروی ادرارآور غالبا ته نشين را می خشكاند و مسهِل بول را كاهش می دهد.
4. داروهايی كه نيروی گرمی بخش و نيروی سردكننده در آن ها گرد آيد در درمان دمل های گرم از آغاز بروز تا پايان مفيد هستند، زيرا به وسيله سردی قابض و بازدارنده است و به وسيله آنچه گرم است ميگدازد.
5. داروهايی كه دارای قوت پادزهری هستند و سردی در آن ها موجود است در درمان بيماری سل دق مفيدند.
6. داروهايی كه در آن ها قوت پادزهری و حرارت جمع شده است در درمان سردی قلب از هر دارويی مفيدترند. ليكن اين تقسيمات عادلانه كه در آن به هر مزاجی آنچه شايسته و درخور آن است داده شده است و نيروی تحليل برنده، دور از ماده ای كه به اندام می ريزد جای داده شده است و نيروی سردكننده از آن سوی دور نگه داشته شده است تا ماده از اندام بيرون جهد و نه آن تحلیل رود و نه اين منجمد گردد، اين از نيروی طبيعت است و طبيعت شيرين كار گماشته و فرمانبردار پروردگار دادار.