اصلاح سبک زندگی از دیدگاه طب سنتی اسلامی 5

در مقاله قبلی، نوشیدنی های سالم را بررسی کردیم. در این مقاله بهترین خوراکی و آشامیدنی را بررسی خواهیم کرد.

بهترین خوراکی ها و آشامیدنی ها

برای یک فرد سالم، بهترین خوراک و آشامیدنی آن است که زودچش(مزه زود حس شود) باشد و مزاج و طبع او از مصرف آن لذت ببرد.
نکته گفته شده در بالا، ملاک برای افراد سالم است. چه بسا فردی که دارای غلبه بلغم و صفرا است، از مصرف خوراکی های بلغم زا به علت وجود غلبه صفرا لذت ببرد اما این غذا برای او به غلت غلبه همزمان بلغم مضر است.
از مشخصه های بهترین خوراک، سادگی آن است و اینکه با مزاج فرد تطبیق داشته باشد. همچنین مواد آن خوراک، متعلق به شهر و آبادی اطراف آن باشد.

ارتباط فصول با خوراکی ها و آشامیدنی ها

در فصول گرم مانند بهار (که گرمای نسبی دارد) و فصل تابستان، بهتر است خوراکی ها متمایل به خنکی باشد.(منظور خوراک طبع خنک)، به خصوص رعایت این اصل در افراد گرمایی ضروری تر است.
در فصول سرد مانند پاییز و زمستان، بهتر است خوراکی ها متمایل به گرمی باشند. (منظور خوراک طبع گرم مانند: خرما، عسل، ارده، آبگوشت و …)
در فصول خشک مانند پاییز و تابستان، خوراکی های دارای رطوبت میل شود. در پاییز که هوا سرد و خشک است خوراکی های گرم و تر مانند انواع آش مثل آش گندم، آبگوشت، عسل و … مصرف شود.
در فصل تابستان که هوا گرم و خشک است، خوراکی های سردو تر مانند آب دوغ خیار، آش ماست، برنج و … میل شود.
در زمستان که هوا سرد و تر است، بهتر است از خوراکی های طبع گرم که رطوبت کمتری دارند(مانند فسنجان، خرما، ارده، عسل و کباب ها و …) استفاده شود. زیرا حبس رطوبت در بدن با توجه به سرما و فعالیت کم، باعث ورم بدن و بیماری های رطوبتی در بدن می شود.

ممنوعیت مصرف بعضی خوراکی ها با هم

مصرف همزمان بعضی خوراکی ها و آشامیدنی ها با هم در طب ایرانی اسلامی، نهی شده است. مصرف همزمان آن ها با یکدیگر در کوتاه مدت و گاهی دراز مدت می تواند خطر آفرین و بسیار مضر باشد و حتی باعث بیماری های صعب العلاج شود.

بعضی از خوراکی هایی که نباید با هم مصرف شوند عبارتند از:

خربزه با عسل
ماهی با تخم مرغ
ماست و ماهی
شیر با میوه ها
کله پاچه با انگور
پنیر با بادام
شیر با تخم مرغ
شیر با غذاهای شور و ترشی
انار با حلیم
لبنیات با آلو
شیر با گوشت
شیر با ماهی

مصلح چیست؟

مصلح به چیزی گفته می شود که مصرف آن به همراه غذا یا دارو باعث اصلاح و رفع و تقلیل اثرات جانبی و مضرات آن می شود. گاهی اثرات آن را نیز تقویت می کند.

مثلا مصرف پنیر در طب ایرانی اسلامی مکروه است، اما مصرف همین پنیر با گردو که مصلح آن است، مفید است.
مصرف شیر برای افرادی که سرمایی هستند، مضر است. اما مصرف همان شیر با مقداری گلاب و عسل که مصلح آن هستند باعث دفع ضرر آن می شود.

ممنوعات تغذیه ای

مصرف همزمان میوه با غذا، غذاهای خام با غذاهای پخته مانند برنج و سالاد به علت ایجاد فساد اخلاط در معده، مضر سلامتی است و به علت افزایش این مواد و اخلاط فاسد در بدن، باعث ایجاد بیماری های مختلفی مثل بیماری های مفصلی، نقرس و … می شود.
غذاهای لطیف زودتر از غذاهای غلیظ و غذاهای پخته معمولا زودتر از غذاهای خام، در معده هضم می شوند. اختلاف زمانی هضم و افزایش ماندگاری غذاهای غلیظ و خام، باعث فساد خوراک های دیگر به علت معطلی آن در معده می شود و همه غذا را در معده به فساد می کشاند.
مصرف همزمان شیر و گوشت به علت آن که شیر لطیف است و گوشت غلیظ تر و دیر هضم، مضر است. باعث فساد شیر و در نتیجه فساد هر دو خوراک می شود.
اما پختن گوشت با شیر به صورت آب پزی (یعنی به جای آب در آن شیر بریزید) نه تنها مضر نیست، بلکه در طب سنتی و احادیث و روایات، بسیار مفید و مایه ی قوت بدن است. زیرا به نوعی با هم به ترکیب اتحادی دست پیدا نمودند نه ترکیب انضمامی. مانند سرنگبین که عسل، سرکه، عرق نعنا به ترکیب اتحادی با هم ترکیب می شوند.
در ترکیب اتحادی در داروسازی ایرانی اسلامی، دارو دارای خواص جدیدی می شود و مضرات آن از بین می رود و اثرات مثبت آن بسته به نیاز داروساز در علم قرابادین و داروسازی تقویت می شود.
مصرف خوراکی ها و آشامیدنی های گرم و سرد با هم، مانند غذاهای گرم و آب سرد یا آب سرد و دمنوش و شیر گرم ممنوع است. مصرف شیرینی جات با آب سرد چه آن که مصرف خوراکی های گرم و سرد با یکدیگر باعث انقباض و انبساط بافت های دهان، دندان، معده و … گردیده و باعث آسیب و خرابی و اضمحلال زودهنگام آن می شود.
مصرف همزمان غذاهای چرب و آب و نوشیدنی های سرد نیز باعث ضرر و زیان به دستگاه گوارش و دشواری در هضم چربی می شود. زیرا سردی دستگاه گوارش، افزایش رطوبت و سستی آن به علت رطوبت و سردی نوشیدنی های سرد و رقیق شدن آنزیم ها و اخلاط موجود در معده، روده و کبد که وظیفه هضم را بر عهده دارند، علت این مسیله است.

چند نکته در مورد چند مزاج ها

اغلب افراد دارای یک مزاج یا طبع نیستند بلکه گاهی افراد دارای دو یا سه مزاج هستند.
مثلا فردی دارای مزاج گرم و خشک(صفرا) و سرد و خشک است که معمولا این نوع کیفیت و اخلاط به علت سوختن صفرا و در نتیجه رسوب سودا به وجود می آید. یا گاهی فرد در بالاتنه بدن گرمایی و پایین تنه، سرمایی است.
چگونگی تشکیل این اخلاط و کیفیات اعم از آن که مزاج مذکور، مزاج جبلی و مادرزادی باشد یا به علت عادات و شرایط، تبدیل به مزاج ثانویه فرد شده یا از غلبه مزاج می باشد که هرکدام دارای یک سلسله مباحث تخصصی است.
با توجه به تخصصی بودن اصلاح این مزاج ها و چینش تغذیه و ضروریات سته برای آنان لازم است هر فردی جهت تعیین مزاج جبلی و مزاج کنونی خود و مباحث تغذیه ای حتما به یک طبیب طب ایرانی اسلامی مراجعه کند.

پس از مراجعه به طبیب طب سنتی باید موارد زیر را خواستار باشید:

مزاج جبلی من کدام است؟
مزاج فعلی من چیست؟ آیا غلبه مزاج خاصی دارم؟
اینکه چه خوراکی ها و آشامیدنی هایی برای من مفید یا مضر است؟
در صورت داشتن غلبه مزاج و اخلاط، برای شما دستوراتی صادر نماید.

تذکر: در نظر داشته باشید خود مزاج، بیماری نیست. مثلا یک فرد دموی، سودایی یا صفرایی، بیمار محسوب نمی شود. اما غلبه دم، سودا، صفرا و بلغم بیماری است و باید درمان شود.

مضرات بعضی خوراکی ها و آشامیدنی ها

مواد خوراکی و نوشیدنی های مختلف، عموما مانند مار خوش خط وخالی هستند که مصرف آن ها باعث گزیدن جسم و جان می شود.

1) طعم دهنده ها

نوشابه های حاوی طعم دهنده، موادی هستند که به طور مصنوعی به خوراکی ها و نوشابه ها اضافه می شوند، تا به آن طعم مورد نظر مانند طعم پرتقالی، لیمویی و … دهد. هر یک از این طعم دهنده ها برای بدن به شدت مضر هستند و باعث ایجاد عوارض خاصی در بدن می شوند.

2) اسانس ها

3) رنگ های خوراکی

4) شیرین کننده های مصنوعی مانند قند و شکر

5) بهبود دهنده ها

6) مواد نگه دارنده

7) گازها

نوشابه ها:

نوشابه ها عموما به دو بخش گازدار و بدون گاز تقسیم می شوند.

نوشابه ها و آب میوه های بدون گاز

این نوشابه و آب میوه ها، عمدتا دارای مواد نگه دارنده، مقدار زیادی شکر و شیرین کننده های مصنوعی هستند. مواد اصلی این نوشیدنی ها، عمدتا از طعم دهنده ها و رنگ های مثلا خوراکی هستند. در آب میوه ها معمولا مواد به صورت کنستانتره درآمده و به آب میوه اضافه می شود و خبری از مواد مفید آن نیست. مقدار زیاد شکر نیز باعث افزایش مضرات آن می شود به خصوص در آب میوه هایی که برای جلوگیری از فساد و نگه داری آن، به آن ماده نگه دارنده اضافه می کنند.
نکته دیگری که در مورد آب میوه ها باید در نظر داشت، ظروف آن است.
ظروف پلاستیکی در مجاورت شرایط مختلف، از خود مولکول های پلاستیک را آزاد و مخلوط در آب میوه می کنند. به خصوص اگر آب میوه دارای طعم ترش یا طعم دهنده اسیدی باشد مانند آب میوه انار، پرتقال یا آلبالو.
در مورد ظروف مقوایی آب میوه ها نیز باید دانست لایه داخلی آن فویل ظریف آلومینیوم است که در مواجهه با انواع طعم ها، از خود واکنش نشان می دهد. حتی لایه خاصی که حایل بین مواد آلومینیومی و آب میوه به صورت بسیار نازک وجود دارد نیز ساختار طبیعی ندارد و با آب میوه، مخلوط شده و وارد بدن می شود.

بعضی از عوارض آلومینیوم برای بدن عبارتند از:

کم خونی
ضعف حافظه
خستگی زودرس

نوشابه های گازدار

این نوشابه ها علاوه بر داشتن عوارض ذکر شده، به علت تزریق گاز خطرناک دی اکسید کربن به آن برای گازدار و طعم دار کردن آن، به شدت به بدن آسیب خواهد زد.
دی اکسید کربن گازی است که بدن انسان برای حفظ بقای خود آن را از بدن، به روش های مختلف مانند بازدم و تنفس سلولی، دفع می کند. افراد با نوشیدن این نوع نوشابه ها، خود را مسموم می کنند.

هشدار مهم در مورد مواد نگهدارنده:

در صنایع غذایی و خوراکی برای عدم فساد مواد غذایی، به آن مواد نگهدارنده اضافه می کنند. این مواد به شدت برای بدن خطرناک و مضر است.
از عوارض مواد نگهدارنده می توان انواع سرطان ها، بیماری های مغزی، نازایی ها، خستگی زودرس و … نام برد.
مواد نگهدارنده بسته به نوع و کاربردهای مختلفی اعم از برخی اسیدها، تتراسید سیتریک یا نگهدارنده از خانواده بنزوات ها یا پارابن ها که باشند، باعث ضعف سلول ها و به خطر انداختن فعالیت زیستی و افزایش سردی و سودای غیر طبیعی در آن می شود.
این مواد به زبان ساده، باعث ضعف و ناکارآمد شدن طیف خاصی از باکتری ها، مخمرها، قارچ ها، میکروب ها، مواد ارگانیکی و هرماده ای که جاندار و زنده را تامین می کنند، می شود.
البته گاهی اوقات بعضی نگهدارنده ها تخصصی تر عمل می کنند، مثلا بیشتر روی قارچ ها اثرگذاری دارند یا بعضی از آن ها روی دسته باکتری های منفی یا مثبت و …
با مخلوط شدن این مواد به خوراکی ها و آشامیدنی ها، این اثرگذاری به بدن ما نیز منتقل می شود و همان آسیب ها به بدن انسان وارد می شود. زیرا بدن انسان دارای تعداد بی شماری باکتری، میکروب، مواد تخمیری، قارچ، مواد ارگانیکی است که وجود همه آن ها برای حیات و سلامتی در بدن ضروری است و با غیرفعال یا ضعیف شدن آن ها، بدن به سرعت به سمت ضعف و انحطاط می رود.
اگر مواد نگهدارنده با ضعیف و غیرفعال کردن مواد خوراکی، باعث عدم فساد آن می شود، با مصرف این مواد نگهدارنده مخلوط با خوراکی و آشامیدنی، بدن و سیستم حیاتی اعم از سلول ها و بافت ها نیز به همان نسبت به ضعف و غیرفعال بودن دچار می شوند.
بعضی افراد می گویند: اگر مقدار مجازی از این مواد نگهدارنده در طی شبانه روز به بدن انسان وارد شود، ضرری ندارد و مصرف آن مجاز است.

چند پاسخ برای این گفته وجود دارد:

همه حتی طب شیمیایی، آزمایشگاه های مواد خوراکی و … نیز می دانند که اغلب مواد نگهدارنده ها برای بدن، مثل سم است. تمام این مواد شیمیایی از طبیعت نیست و با بدن انسان، سنخیت ندارد. در نتیجه برای بدن مضر و مثل سم است. اما علم شیمی و پزشکی جدید به علل تجاری می خواهد انسان ها را قانع کند که مقدار کم این سم روزانه، برای بدن خطرناک نیست. در حالی که هر انسان عاقلی می داند چنین گفته ای صحیح نیست و فقط جنبه تجاری دارد.
سم، سم است. مقدار زیاد آن سریع فرد را از بین می برد. اما مقدار دوز کم آن، به مرور و با ایجاد صدها بیماری که همین بیماری نیز مجدد باعث درآمد سرشاری برای شرکت های داروسازی شیمیایی خواهد داشت، باعث آسیب به بدن می شوند.
روی اکثر خوراکی های رایج نام مواد نگهدارنده درج شده است. اگر یک دانش آموز، روزی یک عدد نوشابه بخورد و استدلال ما آن باشد که دوز مصرفی مواد نگهدارنده به اندازه یک نوشابه برای او مجاز است(که این استدلال را ما قبول نداریم) و در کنار آن یک کیک یا ساندویچ سوسیس و کالباس که دارای مواد نگهدارنده است بخورد، مصرف این مواد مضر را از حد نرمال خارج می کند.
مجدد تاکید می شود مصرف این مواد مانند مسمومیت تدریجی است و اصلا توصیه نمی شود.

هر چه رطوبت یک خوراکی بیشتر باشد، نیاز به مواد نگهدارنده بیشتری دارد، تا افزایش و تولید مثل باکتری ها و قارچ ها و مواد ارگانیک را غیرفعال یا ناکارآمد کند.

پس بدانید نوشیدنی ها و مواد خوراکی دارای رطوبت مانند نوشابه ها، آب میوه ها، ژله ها، و … دارای مواد نگهدارنده بیشتری است.

چند سالی است که آب میوه هایی بدون مواد نگهدارنده در بازار عرضه می شود. در این روش، با استریزه و پاستوریزه کردن آب میوه باعث از بین بردن باکتری ها و مواد ارگانیک فعال می شود و در عمل خاصیت آب میوه ضعیف می شود و دارای محتوی مفیدی نیست.

اگر واقعا ادعای تولیدکنندگان آن، صحت داشته باشد و مواد نگهدارنده به آن اضافه نکنند، مصرف آن بر آب میوه های دارای مواد نگهدارنده الویت دارد.

معرفی تعدادی از نگهدارنده ها و عوارض آن ها بر حسب اظهارات علم تغذیه و طب هاریسونی و شیمیایی

اسامی زیر نام بعضی از مواد نگهدارنده رایج است، که در صنایع غذایی و دارویی اعم از شربت های دارویی، آب میوه ها، نوشابه ها و … مورد استفاده قرار می گیرد.

بنزوات سدیم، نیترات سدیم، نیتریت سدیم، سولفیت ها، دی اکسید گوگرد، سدیم بی سولفات، پتاسیم بی سولفات، فرمالدئید، گلوتارالدئید و اتانول ناتامایسین، نایسین، سوربات پتاسیم، دی استات سدیم، متابی سولفیت سدیم.

تحقیقات نشان می دهد که ماده ای به نام نیترات، بعد از خوردن در معده، تبدیل به نیتروزامین می شود که ماده ای سرطان زا است، در اکثر غذاهایی که دارای مواد افزودنی نگهدارنده هستند به کار برده می شود.
مواد نگهدارنده در لوازم آرایشی بهداشتی اعم از صابون ها، شامپوها، رژ لب و … بسیار خطرناک هستند. این مواد به راحتی از طریق پوست، جذب می شوند و عوارض بسیار خطرناکی دارند.

مواد تشکیل دهنده را بررسی کنید:

دنبال کردن پارابن ها، کار دشواری است. زیرا آن ها با نام های بسیاری وجود دارند.
بنابراین ابتدا برچسب را بررسی کنید. در لیست مواد تشکیل دهنده به دنبال یکی از این اصطلاحات باشید: متیل پارابن، اتیل پارابن، پروپیل پارابن، بوتیل پارابن، بنزیل پاراهیدروکسی بنزوییک اسید، متیل پاراهیدروکسی بنزوییک اسید، پروپیلپارا هیدروکسی بنزوییک اسید، بوتیل پاراهیدروکسی بنزوییک اسید، پاراهیدروکسی بنزوییک اسید و پاراهیدروکسی بنزوات

همه این موارد از اشکال مختلف پارابن هستند.

شرکت های آرایشی طبق قانون، ملزم به لیست کردن مواد تشکیل دهنده شان روی برچسب های محصولاتشان هستند.
تنها عطرها از این کار معاف هستند.

پارابن ها (parabens)

به عنوان نگهدارنده در بعضی از غذاها، داروها و محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. بعضی از انواع پارابن ها شامل اتیل، متیل، پروپیل، بوتیل پارابن و بنزوات سدیم است.
در بعضی از کرم های ضد آفتاب و شامپوها که حاوی پارابن هستند، موارد درماتیت ها و مشکلات پوستی تماسی شدیدی گزارش شده است که علایم آن شامل قرمزی، تورم و التهاب پوست است.
از جمله عوارض خطرناک مواد نگهدارنده پارابن، سرطان زا بودن آن است.

نیترات ها و نیتریت ها

به عنوان نگهدارنده به خصوص در فرآورده های گوشتی(گوشت و آبزیان بسته بندی، سوسیس و کالباس و …) استفاده می شوند.
از مسمومیت کشنده بوتولیسم جلوگیری می کنند.
باعث بهبود طعم و رنگ می شوند.
سرطان زایی نیتریت اثبات شده است.
مصرف این مواد باعث بروز سردرد و کهیر در بعضی افراد می شود.

تحقیقات نشان می دهد که ماده ای به نام نیترات، بعد از خوردن در معده تبدیل به نیتروزامین می شود که ماده ای سرطان زا است و در اکثر غذاهایی که دارای مواد افزودنی نگهدارنده هستند، به کار برده می شود.

نیترات ها و نیتریت ها که سال ها در صنایع غذایی برای جلوگیری از فساد مواد غذایی و تولید رنگ، به کار می رفتند، از سال 1960 به دنبال مسمومیت کبدی حیوانات اهلی تغذیه شده با پودر ماهی کنسرو شده، محتوی مقدار زیادی نیتریت سدیم، خطر استفاده از این مواد آشکار شد.
در 1970 سازمان غذا و داروی آمریکا، در تلاش بود استفاده از نیتریت در فرآورده ها را ممنوع کند که به دلایل مختلفی امکان پذیر نشد و متاسفانه اکنون این ترکیب به صورت قانونی استفاده می شود.
نیتریت ها به علت فعالیت شیمیایی، مواد سمی و خطرناکی هستند که در سنتز نیتروزآمین ها شرکت دارند.
با توجه به خطرات سرطان زایی نیتروزآمین ها، تحقیقات بسیاری درباره کاربرد و مقدار نیترات و نیتریت مصرفی در موادغذایی انجام شده است.
این بررسی ها نشان می دهد که بیش از 90 درصد از 300 ترکیب نیتروز آزمایش شده در حیوانات آزمایشگاهی باعث بروز سرطان شده اند.