اخلاط اربعه

در مقاله‌قبلی، توضیحاتی در مورد اخلاط ذکر کردیم. در این مقاله ادامه این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

اخلاط اربعه (چهارگانه)

1. خون
2. بلغم
3. صفرا
4. سودا

خون

• افضل اخلاط

• صفات خون طبیعی

1. سرخ خالص
2. معتدل القوام بسیار شیرین
3. بدبو نباشد

• فایده

1. تغذیه و تنمیه بدن
2. بخار لطیف صافی آن: روح حیوانی

• خون تولد یافته در غیر کبد، احمر ناصع است و بدبوی

بلغم

• خونی ناقص که با طبخ تام، خون شود

• طبیعی

1. معتدل القوام
2. مایل به شیرینی
3. بی بو

• فایده

1. تری و تازگی و مهیا بودن برای غذا
2. غذای بعضی اعضا مانند: دماغ، نخاع، اعصاب
3. ترطیب بدن

• غیر طبیعی (بعید یا عدیم الاستحاله به خون)

طعم

• مالح (مایل به حرارت و یبس)

1. اخلاط مره صفرای سوخته با بلغم رقیق
2. تصرف حرارت غریبه قویه

• حامض (مایل به برد و یبس)

1. مخلوط شدن سودا
2. تصرف حرارت غریبه

• مسیخ(بارد محض)

1. عدم تاثیر حرارت غریزی
2. مخلوط شدن بلغم رقیق مایی بارد

• عفص (بارد مایل به یبس)

1. مخلوط شدن سودای فج خام عفص
2. غلبه سردی بسیار منجمد کننده

قوام

• رقیق یا مایی

1. مخلوط گشتن اجزای مایی و عدم تاثیر حرارت غریزی

• غلیظ یا جصی (مایل به یبوست)

1. تحلیل اجزای لطیفه رقیقه به طول مکث و کثرت حرکت اعضا
2. استیلای سردی

• مختلف: قوام اجزای آن متساوی نیست

1. خام: به سبب خامی جوهر و متاثر نشدن بعضی اجزای آن به حرارت، اختلاف اجزای آن در حس ظاهر نیست.
2. مخاطی: اختلاف آن در حس ظاهر است.

صفرا

• طبیعی

احمر ناصع(زعفران شفاف)

اختلاط اجزای رقیق لطیف شفاف هوایی با سرخی

خفیف

غلبه اجزای ناری و اختلاط اجزای هوایی با هم

حاد

غلبه حرارت

مر

غلبه حرارت و رقت و لطافت ماده

رقیق

کمال لطافت و صافی ماده

• فایده

1. تغذیه بعضی اجزا
2. تلطیف و ترقیق خون
3. دفع فضول و غسل معده

• غیرطبیعی

اختلاط خلط دیگر

• شبیه زرده تخم مرغ (با بلغم غلیظ-محیه)
• مره صفرا-با بلغم رقیق
• محترقه- با سودای محترقه

از احتراق صفرا

• کراثی- اختلاط اجزای صفرای سوخته با مره صفرای زرد
• زنجاری (گرم ترین اصناف)- شبیه سم

سودا

• طبیعی

تولد در کبد، دردی خون جید و طعم ترش با عفوصت

• فایده

1. تغذیه بعضی اجزا
2. ایجاد رغبت به غذا

• غیر طبیعی (از احتراق اخلاط)

از خون- ردائت کم

از صفرا- ردائت زیاد اما علاج و دفع سریع

از بلغم- ردائت کم اما بطی التحلیل

از سودا (مره سودا)

• رقیق- ردائت بیشتر از سودای غلیظ اما علاج زودتر
• غلیظ- دیرنضج و تحلیل و علاج