آشنایی با مبانی طب اسلامی و سنتی 10

در مقاله قبلی، آداب درمان در طب اسلامی را بررسی کردیم. در این مقاله ادامه این مطالب را می خوانیم.

ارکان پنج گانه درمان در طب اسلامی

1. تطهیر جسمی
2. تطهیر معدی
3. تطهیر خونی
4. تطهیر جنسی
5. تطهیر روانی

ارکان بهداشت و درمان در طب اسلامی بر 5 تطهیر، استوار است که با اجرای کامل آن، درمان تن و روان کامل می شود. این گونه جمع بندی برآیند یک استنباط نظری از تمامی دستورات دینی از مجموعه منابع مذهبی اعم از اخلاق، فقه، طب و اقتصاد است، که به صورت عناوین فشرده، بیان می شود.

در مورد جهت گیری درمانی، پنج جهت گیری مطرح است: تطهیر جسمی، معدی، خونی، جنسی و روانی

همیشه این 5 فاکتور باید در ذهن طبیب طب اسلامی، وجود داشته باشد.

تطهیر جسمی

• وقتی وارد جسم می شوید، کدام یک از ابعاد جسم ما، دچار مشکل است؟ به کدام بُعد از ابعاد درمانی، جسم ما نیاز دارد؟ تطهیر جسمی یعنی پاکی و زدایش ظاهر بدن انسان از آلودگی ها.
• در نظافت، با کلمه ای برخورد می کنیم. محیطی برای نظافت به عنوان حمام را با ظاهر کلمه اش، آشنا هستیم ولی با باطنش نه. حمام فضایی است که وارد محیطی می شوی به نام سردخانه با فضای مرتفع و هوای نه گرم و نه سرد. بعد وارد حوزه ی دوم می شوی که سقف کوتاه تری دارد با هوای گرم تر، وارد فضای سومی می شوی که سقف مرتفع تری دارد با هوای گرم و مرطوب که انباشت آب های مختلف در آن است. جای آب سرد، آب ولرم، آب گرم و جای آب جوش و در قفسه ای کمان شکل وجود انواع روغن های مختلف با خراج های مختلف.
• روغن گرم مثل روغن کنجد، روغن معتدل مثل روغن زیتون، روغن خیلی گرم مثل زنجبیل، روغن گل بنفشه که خیلی خیلی معتدل است و انواع ابزار ماساژ.
• جایی سنگلاخ با سنگ های قلوه سنگی که رویش در جا قدم بزنی، جایی سنگ متخلخل به نام سنگ پا، جایی حلقه های گردونه ای که با دست، خودش را ماساژ می دهد و بالاخره کیسه پشمی و کیسه نخی و کیسه ابریشمی که به تناسب مزاج، نوع پوست و نوع جنس استفاده کننده، از کیسه ها استفاده می شود.
• شوینده های واسط شوینده عمومی لایه بردار به نام روشور و بالاخره شوینده چربی زا مانند انواع صابون. بعد از آن وارد خزینه (وان بزرگ) با دیواره ای آهکین می شویم.
• شاید سوال شود حال که مهندسی ابزار ساختمانی پیشرفت کرده و دیوارهای بتنی می دهد، می تواند بتنی جای آهک را بگیرد؟ نه. زیرا برای مزاج آهک، تعریف داریم و آهک یون هایی را به آب موجود در خزینه می دهد که سیمان نمی تواند بدهد و آب دارای ترکیب متفاوت می شود.
• لایه ی زیرین متصل به حرارتش باید مس باشد. زیرا حرارتی که به مس داده می شود، یون مس آرام آرام وارد آب خزینه می شود و به این ترتیب جذب پوست بدن می شود. ما به مقدار زیادی یون مس جذبی نیاز داریم و نه یون خوراکی. جذب پوستی باعث افزایش سلامت جسم ما می شود.
• مس مستقیم خوراکی عوارضی دارد. (مس باید با روکشی از قلع مورد استفاده قرار گیرد) اما سلول های بدن، به مس نیاز دارند و از طریق جذبی وارد بدن می شوند. با آبی تمیز در حدی که وقتی وارد خزینه می شویم بتوانیم یک جرعه بنوشیم بعد وارد شویم.
• مدت حضور در این حمام، به تناسب مزاج فرد، متفاوت است. بیشترین مقدار حضور ضروری در این حمام ها، اول برای مزاج سوداوی است، بعد بلغمی و سپس دموی و کمترین مقدار حضور برای صفراوی است.

• این حمام ظاهرا حمام نظافت است. اما در طب اسلامی، یک ابزار درمانی است. چون به تناسب مزاج، وقتی وارد حمام شد، با آب های بیرون، خود را خیس می کند. از روغن های مختلف، به تناسب مزاج استفاده می کند، بعد صبر می کند، ماساژ می دهد، بعد از اینکه روغن جذب شد، با ابزارهای مختلف، بدنش را ماساژ می دهد. بدنش آرام آرام، روغن را جذب می کند و بدنش گرم می شود. محیط نیز مملو از بخار گرم است. وقتی روغن جذب شد، ماساژگری این روغن ها را با فشار ماساژ که از سر انگشتان پا شروع می شود تا به انگشت دست و جای حجامت، ختم می شود و گوش مالی و دو تا پشت گوش را تخلیه می کند و از پشت گوش می آید کتف را تطهیر می کند. پس بدن نرم می شود، بدن را می شوید، کیسه کشی انجام می دهد و با صابون های مختلف، آخرین چربی بدن را می گیرد. با آب گرمی که در پایین خزینه وجود دارد، بدنش را تمیز می کند، و وارد خزینه می شود. به مقدار مشخصی وارد خزینه می شود و از خزینه خارج می شود. وارد گرم خانه متوسط می شود، سپس مقداری می ماند، مزاجش را تطهیر می کند، در حالی که بدنش را با مشت مال خشک کن، خشک می کند، در عین حال نماز هم می تواند بخواند و تطهیر روانی هم بکند.

در مقاله بعدی، ادامه این مطلب را می خوانیم.